سال گذشته و بعد از نخستین توافق ژنو و لغو تحریم‌های غربی علیه ایران فضای تجارت خارجی ایران وارد فاز جدیدی شد و شرکت‌های خارجی که طی یکی دو سال پیش برای ورود به ایران با کارت قرمز مواجه می‌شدند، از تمایل خود برای حضور در ایران و حتی سرمایه‌گذاری در صنایع مختلف خبر دادند.
بر این اساس بود که در نخستین رویداد، بعد از این توافق متولیان خودروسازی ایران با برگزاری همایشی برنامه‌های خود برای آینده صنعت خودروی ایران را تشریح کردند و نشان دادند که صنعت خودروی ایران هنوز هم با روی گشاده از برندهای خودرویی خارجی استقبال می‌کند.
در آن زمان حضور چشمگیر خودروسازان خارجی از اروپایی و آسیایی گرفته تا برخی برندها که حضورشان در ایران بعید به نظر می‌رسید، موجب شد تا بارقه امید در صنعت خودروی ایران بدرخشد و امیدها به روزگار خوش این صنعت افزایش یابد. در آن زمان حتی می‌شد تعجب را در دیدگان خودروسازان ایرانی دید؛ آن زمان که رییس انجمن جهانی خودروسازان به ایران آمد و در این همایش سخنرانی کرد.
به هر حال امروز یک سال از آن روز می‌گذرد و هیات‌های مختلف تجاری و اقتصادی مختلفی به ایران آمده و رفته‌اند وی هنوز آن طور که باید و شاید قرارداد جدی با خودروسازان منعقد نشده است- البته اگر حضور آلمان‌ها در کیلومتر ١٤ را نادیده بگیریم- با این حال طرف ایرانی هم از این فرصت جدید استفاده کرده است و برای حضور برندهای مختلف دیگر به فکر اعطای امتیازهای خاص نیست و به تازگی از پیش‌شرط‌هایی سخن می‌گوید که نشان می‌دهد؛ ایران دیگر حیاط خلوت برندهای خارجی برای امتیاز‌گیری نیست.
با این حال گویا همین شرط و شروط‌ها هم نتوانسته، برای برندهای خودرویی جهان به عنوان مانع محسوب شود و دومین همایش صنعت خودرو ایران با حضور گسترده هیات‌های خارجی مواجه شده است.
حضور هیات ٧٠ نفری مدیران خودروساز و قطعه‌ساز فرانسوی که هم‌اکنون نیز صدرنشین بیشترین تعداد قراردادهای خودرویی هستند، در هیات ٦٢ نفر از چین، ٥٨ نفر از ترکیه، ٤٧ نفر از کره، ٣٧ نفر از ژاپن، ٣١ نفر از آلمان و ٢٤ نفر از ایتالیا نشان می‌دهد که صنعت خودروی دنیا برای حضور در ایران نقشه‌ها کشیده است.
حال باید منتظر ماند و دید گره کور همکاری‌های خودرویی ایران با این برندها چه زمانی باز خواهد شد و آیا دومین همایش بین‌المللی صنعت خودرو که در هفته آینده برگزار می‌شود می‌تواند این گره را کمی باز کند.
در این رابطه، ساسان قربانی، سخنگوی شورای سیاستگذاری خودرو با بیان اینکه مسائل ناشی از تحریم‌های مالی در ایران همچنان سد راه انعقاد قرارداد میان خودروسازان خارجی با ایرانی‌ها است، می‌گوید: «امیدواریم در مرحله اول مذاکرات که دهم اسفندماه صورت می‌گیرد، تحریم‌های مالی لغو شود. بدون شک ارتباطات مالی یکی از مهم‌ترین و اصلی‌ترین موضوعاتی است که در صنعت خودرو وجود دارد. یک تولیدکننده داخلی یا یک قطعه‌ساز داخلی، هزینه‌های مضاعفی را ناشی از تحریم مالی متحمل می‌شود و همین امر باعث شده تا به راحتی نتواند مانند تمامی رقبای خود، فعالیت داشته باشد.»
وی می‌افزاید: «در مرحله اول پیش‌بینی شده است که مذاکرات ایران با ١+٥ روز دهم اسفندماه انجام شود که امیدواریم این مذاکره، به لغو تحریم‌های مالی علیه ایران منجر شود اما بسیاری از قراردادهایی که در صنعت خودرو و قطعه‌سازی کشور منعقد می‌شود، دوره مذاکره طولانی دارد و اگر در مورد یک محصول، قرار باشد پروژه‌یی آغاز شود که منجر به طراحی پلت‌فرم و تولید خودرو شود، به طور قطع زمان‌بری، طولانی‌تر خواهد شد. وقتی طرف خارجی، افق را روشن ببیند، اقدام به انجام مذاکره کرده و مسیر مذاکره را طی می‌کند تا با برداشتن موانع، به سرعت قرارداد را وارد فاز انعقاد و عملیاتی شدن کند. بنابراین این امیدواری وجود دارد که طرفین به این اجماع برسند که مذاکره مثبت بوده است. البته گاهی مذاکره برای انعقاد یک قرارداد دو تا سه سال به طول می‌انجامد ولی اجرا به سرعت انجام می‌گیرد.»
به گفته قربانی، «بازار منطقه خاورمیانه، یک بازار مناسب است که در این منطقه، تنها کشوری که پتانسیل مناسبی برای تولید خودرو به لحاظ زیرساختی و نیروی انسانی دارد، ایران است بنابراین استقبال زیادی از انعقاد قرارداد با ایران صورت گرفته است؛ ولی به دلیل برخی مسائل ناشی از تحریم، این مذاکرات همچنان ادامه دارد.»
سخنگوی شورای سیاستگذاری خودرو معتقد است: «البته برنامه‌ریزی‌ها برای برگزاری این کنفرانس به گونه‌یی بود که تا حدود زیادی این کنفرانس مستقل از نتیجه مذاکرات ایران با ١+٥ باشد و به نحوی برنامه‌ها تدوین شود که مذاکرات روی اتفاقات این همایش و حضور مهمانان موثر نباشد؛ اما اگر هم مذاکرات به نتیجه مثبت می‌رسید، به طور قطع تاثیر بیشتری روی حضور خارجی‌ها در ایران داشت.»
قربانی همچنین در خصوص احتمال انعقاد قرارداد میان خودروسازان داخلی با خارجی‌ها در دهم آذرماه، می‌گوید: «بسیاری از خودروسازان ایرانی مذاکرات خود را با طرف‌های خارجی شروع کرده‌اند و برخی صحبت‌ها به مراحل پایانی خود رسیده است و بنابراین دور از ذهن نیست که در این روز، مذاکرات به نتیجه رسیده و نهایی شود. دهم آذر ماه، برندهای قدیمی و جدیدی که در صنعت خودروی ایران حضور داشته و خواهند یافت، به ایران می‌آیند و این فرصتی برای مدیران ارشد شرکت‌های خودروساز و مسوولان صنعتی و اقتصادی کشور است که ملاقات‌هایی را با آنها شکل دهند؛ اما پیام ما این است که صنعت خودروی ایران قابلیت این را دارد که محصولات جدید را به بازارهای جهانی عرضه کند و پایگاهی برای تولید محصولات جدید خودروسازان خارجی در منطقه باشد.»
وی همچنین از ارایه سند استراتژی صنعت خودرو به صورت یک کتابچه به مهمانان دومین کنفرانس بین‌المللی خودرو خبرداد.
امریکایی‌ها به ایران نمی‌آیند
قربانی با بیان اینکه با روشن شدن نتیجه مذاکرات ١+٥، شرکت‌های امریکایی از حضور در ایران برای این کنفرانس منصرف شده‌اند، می‌گوید: «البته احتمال دارد که برخی نمایندگان آنها حضور یابند.
از طرف شرکت‌های خودروسازی امریکا برای حضور در این همایش اعلام آمادگی شد و گفتند اگر مذاکرات ایران و ١+٥ به نتیجه نهایی برسد در این همایش شرکت می‌کنند اما با توجه به تمدید این مذاکرات، آنها اعلام کردند که در همایش بعدی صنعت خودرو شرکت خواهند کرد.» وی در پاسخ به این سوال که آیا وزارت صنعت، با لحن جدی به خودروسازان خارجی برای مشارکت پایدار با ایران و عدم تکرار تجربه تلخ خودروسازان داخلی با پژو و رنو فرانسه تذکر خواهد داد، می‌افزاید: «یکی از محورهایی که احتمالا از سوی معاون اول رییس‌جمهور و وزیر صنعت، معدن و تجارت مطرح خواهد شد، تاکید بر همین موضوع است.»
٤٠درصد مشارکت شرط خوبی است
قربانی همچنین در خصوص حداقل ٤٠ درصد ساخت داخل به عنوان یکی از شروط همکاری‌های خارجی معتقد است: «این موضوع ضمن آنکه در شورای سیاستگذاری خودرو مطرح است به عنوان یک شرط حداقلی برای همکاری با شرکای خارجی در نظر گرفته شده و همچنین این مساله خواست همه کسانی است که توسعه صنعت خودروی کشور را خواهان هستند.»
این فعال حوزه صنعت خودرو با بیان اینکه کشوری که صنعت قطعه سازی پویا و فعالی نداشته باشد، نمی‌توان به آن یک خودروساز گفت، تصریح می‌کند: «یکی از مزیت‌های ایران دارای بودن صنعت قطعه‌سازی فعالی است که هم اکنون با دو شرکت خودروساز بزرگ کشور همکاری می‌کنند. موضوع ٤٠ درصد ساخت داخل در همکاری‌های خارجی از جمله برنامه‌های وزارت صنعت، معدن و تجارت به شمار می‌رود ضمن آنکه این امر در طول برگزاری همایش پیگیری خواهد شد.»
قربانی با بیان اینکه برگزاری این همایش فرصتی برای همه فعالان صنعت خودرو چه در داخل و چه در خارج به شمار می‌آید، ادامه می‌دهد: «در این همایش فرصتی برای مسوولان و دست‌اندرکاران صنعت خودروی کشور فراهم خواهد شد تا با شرکت‌های خودروساز خارجی ملاقات کرده و فضای رقابتی موجود در بازار ایران را برای آنها تشریح کنند. پیام صنعت خودروی کشور در این همایش آن است که این قابلیت را دارد تا در همکاری مشترک و تولید محصولات به یک پایگاه ساخت و صادرات خودرو تبدیل شود.»
١٧سفیر در یک همایش
وی همچنین با اشاره به حضور ٧٠ فعال عرصه خودرو و قطعه‌سازی از فرانسه، ٦٢ نفر از چین، ٥٨ نفر از ترکیه، ٤٧ نفر از کره، ٣٧ نفر از ژاپن، ٣١ نفر از آلمان و ٢٤ نفر از ایتالیا در دومین همایش بین‌المللی صنعت خودرو می‌گوید: «مهمانانی از تایوان، امارات، اتریش، اسپانیا، سوئد، روسیه، پرتغال، اوکراین، عربستان، امریکای شمالی، نیجریه، بلژیک، کوبا، مالزی، رومانی، قراقستان و بلغارستان نیز حضور خواهند یافت. ١٧ سفیر کشورهای خارجی در ایران در این کنفرانس بین‌المللی حضور خواهند داشت و در حاشیه این کنفرانس، هفت اتاق مذاکره خصوصی فعال خواهد بود که محلی برای مذاکره شرکت‌های خودروساز ایرانی با خارجی‌ها و ملاقات‌های معاون اول رییس‌جمهور و وزیر صنعت، معدن و تجارت است.»
